Đông Phi đói khủng khiếp

TT - Weheleey Osman Haji đặt tên đứa con mới chào đời của cô là
Iisha, có nghĩa là “sự sống”. Đứa bé ra đời ở thị trấn biên giới Liboi
giữa Somalia và Kenya. Nhưng cô bé đang chết dần vì đói. Haji,
33 tuổi, vừa đặt chân lên đất Kenya cùng năm con nhỏ sau nhiều tuần lễ
đi bộ dọc Somalia, nơi cuộc nội chiến, nạn hạn hán và tình trạng khan
hiếm đất canh tác đã gây ra nạn đói khủng khiếp nhất ở vùng Sừng châu
Phi trong 60 năm qua. “Chúng tôi đi bộ suốt 22 ngày trời và chỉ uống
nước - Haji kể - Từ khi sinh con, tôi cũng chưa ăn gì. Tôi cần lương
thực, nước và một nơi ở. Những đứa trẻ cũng không có gì bỏ bụng”. Còn
nhiều bà mẹ nữa như Haji. Một bà mẹ giấu tên kể lại bà đã phải bỏ lại
đứa con yếu ớt trên đường: “Tới giờ ánh mắt của nó vẫn ám ảnh tôi”.
12 triệu người đói

Mới đây, Trung Quốc đã cam kết viện trợ khẩn cấp lương thực trị giá 90 triệu nhân dân tệ (14 triệu USD). Canada hứa sẽ cung cấp 72 triệu USD viện trợ. Đức cam kết tăng gấp đôi khoản viện trợ ban đầu từ 15 triệu euro lên 30 triệu euro (43,12 triệu USD), cộng thêm 32 triệu euro thông qua Liên minh châu Âu (EU). Tại Mỹ, Tổng thống Barack Obama, trong một cuộc gặp với nguyên thủ các nước châu Phi, khẳng định Mỹ quan tâm đến nạn đói ở châu Phi và kêu gọi sự hỗ trợ trên toàn cầu.

Nạn hạn hán trầm
trọng trải dài khắp Kenya, Ethiopia, Djibouti và Somalia suốt nửa năm
qua khiến khoảng 12 triệu người trong vùng lâm vào cảnh thiếu ăn. Theo
Liên Hiệp Quốc (LHQ), tại nam Somalia 30% trẻ em bị suy dinh dưỡng và
mỗi ngày cứ 10.000 trẻ thì có bốn em chết vì thiếu ăn.
Kể từ đầu
năm 2011, mỗi ngày khoảng 15.000 người Somalia chạy vào các trại tị nạn
ở Kenya và Ethiopia tìm kiếm thức ăn và nước uống. Trại Dadaab ở Kenya
đã quá tải nghiêm trọng với 400.000 người chen chúc trong tình trạng
sống dở chết dở.
Các nỗ lực cứu trợ của cộng đồng quốc tế diễn ra
khá chậm chạp. Ngày 28-7, LHQ đã chuyển khẩn cấp 10 tấn thức ăn dinh
dưỡng cứu đói cho trẻ em ở thủ đô Mogadishu của Somalia. “Chúng ta cần
phải mở rộng quy mô của các chương trình cứu trợ, đặc biệt là những
chương trình cung cấp dưỡng chất để ngăn trẻ em thiệt mạng vì suy dinh
dưỡng” - người phát ngôn Chương trình lương thực LHQ (WFP) Stephanie
Savariaud nói.
Theo WFP, điều quan trọng lúc này là các chuyến
bay chở hàng cứu trợ phải sớm đến được các vùng khác của Somalia. LHQ
thừa nhận không thể cung cấp hàng cứu trợ cho khoảng 2,2 triệu người cần
lương thực vì tình hình bất ổn chính trị ở Somalia. Hầu như toàn bộ
lãnh thổ đang nằm trong sự kiểm soát của các nhóm quân nổi dậy vũ trang
Hồi giáo, lớn nhất là nhóm Al Shabab. Chính quyền chỉ kiểm soát hạn chế
tại Mogadishu.
Lỗi của ai?
Ông Gunter Nooke, đặc phái viên châu Phi của Chính phủ Đức, cáo buộc Trung Quốc
đã góp phần gây ra nạn đói ở Đông Phi do thời gian qua Bắc Kinh mua ồ
ạt đất nông nghiệp châu Phi, đặc biệt ở Ethiopia. Theo ông Nooke, tiền
bán đất rơi vào tay một nhóm nhỏ những kẻ ở tầng lớp trên trong khi lẽ
ra đất đai có thể được sử dụng hữu ích hơn bằng cách đầu tư cho phát
triển hạ tầng nông nghiệp.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc phủ nhận cáo
buộc từ châu Âu. Dù vậy, tạp chí Mỹ Foreign Policy xác định trong vài
năm gần đây, Trung Quốc đã đầu tư lớn vào đất nông nghiệp tại châu Phi
do lo ngại về an ninh lương thực trong nước. Một nghiên cứu của các tổ
chức nông lương hàng đầu thế giới năm 2009 cho biết có khoảng 1 triệu
người Trung Quốc hoạt động trong ngành nông nghiệp đang làm việc tại
châu Phi.
Nhưng Trung Quốc không phải là nhà đầu tư nước ngoài
nắm giữ nhiều đất duy nhất ở xứ Đông Phi màu mỡ. Hàng loạt công ty tư
nhân Ấn Độ, Mỹ và các nước vùng Vịnh đã “ngốn” 15-20 triệu ha đất nông
nghiệp Đông Phi, tương đương với tổng diện tích đất nông nghiệp Pháp, trong giai đoạn 2006-2009.
Tình
trạng khan hiếm đất canh tác gây ra nạn đói, nhưng không phải là nguyên
nhân duy nhất. Sự bi thảm ở Đông Phi còn xuất phát từ sự bàng quan của
các nước lớn vì mối bận tâm duy nhất về Somalia là cuộc chiến chống
khủng bố, cướp biển và dầu mỏ.
Chính quyền sở tại cùng các tổ
chức Hồi giáo cực đoan vũ trang phải chịu trách nhiệm vì đẩy đất nước
vào tình trạng xung đột triền miên. Ngoài ra, biến đổi khí hậu và tình
trạng gia tăng dân số làm nạn đói thêm trầm trọng.

thằng bé đó giống a mìn quá